(Önceki yazı: "Şifahî Kültür ve Medya Vaizliği"ni okumak için buraya tıklayın)

Önceki yazımızda, dinî alanda sözlü hitabın gücü ve bu gücü nakite tahvil etmek isteyen görsel medyanın, liyakat ve üslûptan yoksun ahvalinden bahsetmiştik. Büyük oranda bunun bir neticesi olarak ortaya çıkan "medya vaizliği" olgusu ile dinin irşat ilkeleri arasındaki zıtlıklara temas etmiştik. Bu yazımızda da, dinî ve ilmî yeterlilik sorunu bulunan birçok medya vaizinin sürüklendiği vahim duruma dikkat çekmeye çalışacağız.

Öyle ya da böyle toplumsal teveccüh bulan birçok (medya) vaiz(in)in, bir noktadan sonra iltifat tutsaklığıyla dini değil kendini merkeze oturttuğunu fark etmek zor değil. Sonrasında herşey kendi etrafında dönmeye başlıyor. Neticesinde, sadece duygulara hitap ederek dinleyenlere manevî hazlar yaşatan hocalar en iyi hoca; dinî ve insanî sorumlulukları es geçerek sadece tarihî bilgiler nakleden âlimler, en büyük âlim tasavvuru yaygınlık kazanıyor. Ve böylelerine iltifat üstüne iltifat... Nabza göre şerbet ve şerbetçiye göre atan nabızlar...

Böylelerinin, dinleyenler üzerindeki etkilerini artırmak için İslam ile uzaktan yakından alakası olmayan rivayetleri ibretlik dinî kıssa diye anlattıklarına çokça şahit oluyoruz. İmkansızı bile olmuş gibi sunmaktan, yersiz ve saçma sapan efsaneler anlatmaktan çekinmiyorlar. Çünkü daha az sorumluluk yükleyen fakat daha çok ilgi uyandıran vaazların alıcısı her zaman daha çok oluyor. 

Bu tür dinî anlatımlar, insanların kulluk bilincini şarj etme yerine, müslümanca yaşayamamanın verdiği vicdan azabını deşarj etmekten başka bir gaye taşımıyor. Meselâ, "işime karışmayan din bin yaşasın" aymazlığı ve "zihnimizde dine dair bilgiler, dinî rivayetler bulunsun ama hayatımızda karşılığı olmasın" boşvermişliği, hep bu eğilimin sonuçlarıdır.

Yakın dönem İslâm toplumlarına hatta reyting medyasının çanak tuttuğu günümüz medya vaizlerinin söylemlerine bir bakın. Bunların birçoğu, topluma yol açmak ve yön vermek yerine, şahsına yönelmiş olan toplumsal ilgiyi canlı tutma adına beklentilerin ardına düşmektedir. Dahası, "beğenilme" gibi süflî beşerî arzuların müptelası olmaktadır. Bu durumun kaçınılmaz bir sonucu olarak da son derece sığ din anlayışları toplumda revaç bulmaktadır.

Din konusunda ortalama bilgiye sahip insanların dinden bahsetme veya anlattığını din zannetme kuruntusuyla israiliyyatın dibine vurmasının arkasında, çoğu medya vaizlerin din söylemlerinin afakîliği yatmaktadır...

Vaaz etme zannıyla, zaman zaman istisnai fıkıh meselelerinin teferruatına dalınarak Kur'an'ın bütünselliği baltalanmakta; Kur'ân'ın menakıb usulünün çok çok önüne geçen siyer anlatımlarıyla da İslam'ın tevhid mesajı gölgede bırakılmaktadır. Gitgide bütünden uzaklaşıp özün ayrıntılarda kaybedildiği bir gerçek. Ehl-i kitab'ı, Kitap'tan koparan ayrıntılarda...

Ayakları havada bir din anlatımından ötürü zamanla, küçük ayrıntılar büyük ayrılıkların da menbaı oluyor. Güncel hayatta karşılığı olmadığı halde son yıllarda tabanda ciddi bölünmelere sebep olan birçok dini tutumun kökeninin, (medyadaki) vaizlerin gereğinden fazla üzerinde durduğu kısır tartışmalara dayandığını söyleyebiliriz. 

Oysa vaizler, sorumluluk ve konumları gereği bu eğilimden en çok sakınması gereken kimselerdir.

Çünkü onların misyonu, Hz. Peygamberin mirasını korumak ve sonraki kuşaklara aktarmaktır. Kalplerde rikkat oluşturacak bir üslupla iyiliği tavsiye edip kötülükten sakındırmaktır. Sevap veya azaba dair tesirli sözlerle muhataplarını dinin sınırlarını korumaya istekli kılmaktır. Şeytanın hilelerine karşı müminleri teyakkuza geçirmektir.

Yoksa bir anlık duygu yoğunluğu yaşatarak tatmin olmamış din duygusunun vicdanı sızlatan acısını dindirmek değil. En temel insanî vazifelerin ihmaliyle tebarüz eden sorunları, ayakları havada hikayelerle perdeleyip sonrasında sorumsuzca hayata devam eden insanlar yetiştirmek değil.