Din adamlarının toplum tarafından aşırı yüceltilmelerinin arkasında yatan gerçeklerden birisi de, insanların dini bilgi bakımından kendilerini yetersiz görmeleridir. İnsanlar, bilmedikleri ve mahiyeti itibariyle de merak uyandıran bir konuda kendilerine bilgiler sunan kimselere karşı hayranlık duyarlar.


İnsanların hocalarına/liderlerine bu bağlamda hayranlık duymaları normaldir. Ancak durum, hayranlıktan öteye geçip de taassuba (fanatizme, bağnazlığa) varınca problem o zaman başlıyor. Bakış açısı küçüldükçe görülenler büyüyor. İnsan diz çökmeye dursun, o zaman emsallerini bile erişilmez görmeye başlıyor.

Böyle bir bakış açısına sahip kimselerin sayılarındaki artış, beklenti problemini de toplumsallaştırıyor. Kendisi gibi düşünenlerin çokluğundan cesaret alan insanlar, kolektif beklentileri ekseninde muazzam birliktelikler oluşturabiliyor. Güçlü bir manevi bağla oluşturdukları bu birliktelikler, din adamları üzerinde kolektif baskı unsurlarına dönüşebiliyor.

Böyle bir sosyal baskı ve bu baskının cazibesi karşısında insaniyetlerini ihmal eden bazı din adamları, kendilerini toplumdan soyutlamayı, olağanüstü/tılsımlı davranış ve anlayışlara teslim olmayı dinin bir parçası olarak görmeye ve göstermeye başlıyor. Bu sözde din adamı, sun’î tahtını çevreleyenlerin beklentilerini karşılamaya yönelik “nabza göre şerbet” vermeye devam ediyor. Çoğu kez riya ve kibir dolu insanüstü(!) halleriyle, zaten beklenti içerisinde olan insanları kolayca etkileyebiliyor.


Çevresindekilerden aldığı cesaretle insanüstülüğe bürünen bu kişiler;  tılsımlı/olağanüstü haller sergileme, gaipten haberler verme ve mehdiliğini hatta peygamberliğini ilan etme gibi beşerin kudretini aşan işlere cüret edebiliyor. Aslında dillere pelesenk olmuş “şeyh uçmaz ama müritleri uçurur” sözü tam da bu durumu anlatmaktadır.


Dinin hükümlerinden bîhaber olan insanlar da kolaylıkla bu ağa düşebiliyor. Din adamının din hakkındaki yorumlarını hüküm olarak kabul eden nice insanlar, tam bir taassupla ona bağlanabiliyor. Birçoğu, şişirerek insanlıktan çıkardıkları o kişilerin gölgelerinde izan ve iradelerini kaybetmekten kurtulamıyor.[1]

İnsanlar, artık hatasız ve günahsız olarak gördükleri bu kimselerin (din dışı bile olsa) her halini keramete tevil ederek onları daha da insanüstü hallere teşvik edebiliyor. Din adamı da, toplumun olağanüstülük beklentisini besleyerek git gide hem kendisinin hem de takipçilerinin İslamiyet’ten ve insaniyetten uzaklaşmasına sebep olabiliyor.

Bütün bunlar, tabiiyetteki ölçüsüzlüğün neticesidir. Bu konudaki yegâne ölçü ise Kur’an ve Sünnettir. Bakışımızı Hz. Peygambere çevirdiğimiz zaman göreceğiz ki; Kur’an’ın yaşayan hali Hz. Muhammed (sav), bir insandı ve son nefesine kadar insan olarak yaşadı. İnsanlığıyla bütün insanlara örnek oldu ve hayatını insan olarak tamamladı. Aramızdan ayrılırken de bize (emanet olarak) iki miyar (ölçü) bıraktı. Karşılaşacağımız her şeyi, bu ikisiyle ölçmemiz için. Bunlardan biri, bizzat hidayet kaynağı olan Kur’an-ı Kerim, diğeri ise yolların en güzeli olan Hz. Muhammed’in (sav) yolu.

Hal böyleyken insanüstü bir kurtarıcı beklemenin İslamî bir tarafından bahsedilebilir mi? Yahut böyle bir iddiayla ortaya çıkanların konumunu Kur’an ve Sünnete göre tayin etmek gerekmez mi? Ya da herhangi birinin insanüstü hallerinden bahsedenleri Kur’an ve Sünnetin ışığıyla teşhir etmek gerekmez mi?

İnsan olmanın değerini bilerek hep insan kalma duasıyla...