Şair der ki; “İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya; Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya”. İnsan akar, hem kıvrım kıvrım akar. Bu esnada aşınır, yıpranır, yorulur, kırılır, yırtılır, taşlara çarpar, yosunlara sürter, dağlara toslar, denizlere dökülür, okyanus olur. Acayiptir insan. Kuranın verdiği habere göre; İnsan zayıf,^[1] unutkan,^[2] zalim,^[3] cahil,^[4] nankör,^[5] cimri,^[6] aceleci,^[7] çıkarcı^[8] ve kıskanç^[9] yanlarıyla maruftur. Kitabın, peygamberin yani dinin gönderilmesi tamda bu noktada karşılık buluyor.

Her ilahi müdahale, insanın tabiatında var olan bu yırtılmaları yeniden sağlam bir iple, Allah’ın ipiyle^[10] dikişlemektir. Hayatı imana, dünyayı ahirete iliştirmektir. Bunun için bir iğne, bir iplik bir de terzi lazımdır. Peygamber terzi, vahiy iplik, sünnet adeta iğne mesabesindedir. Elçiler, hayatı bütünüyle sarıp sarmalar, sökükleri, yırtıkları diker, böylece kişiyi şahsiyet, onur ve izzet bandında tutar. Kişiyi, iman, ahlak ve adalet çizgisine taşır. Kişiyi, çalışmaya, üretmeye, paylaşmaya yönlendirir. Öyle ki istiflemek yerine, paylaşmak için çalışma erdemiyle buluşturur insanı.

Peygamber tezgâhından geçen her bir insan için “takva” temel ilkedir. Haram - helal hassasiyeti her adım atmada belirleyicidir. Bu hassasiyet, adamı iki dünyalı kılar. İki dünyalı adam, tek yüzlüdür. Sade, açık ve nettir. Hayatı hesaplı yaşar. Hesapsız, kitapsız değildir. Hesabı verilebilir bir hayat onun en büyük arzusudur. Bütün bunlar kendini, kitabın ve sünnetin kollarına usulca bırakmış olmasıyla erişilen yüksek seviyedir. Dünyaya, servete ve şöhrete yenik düşmemesini buna borçludur. Dünyayı ahirete, ahireti dünyaya kurban etmemesi, dengeyi tutturması işte bundandır.^[11]

Yüz çeviren, dünya ile yetinen,^[12] paraya fit olan, kitap nedir, sünnet nedir bilmeyen, maddeyi aşamayan kişi, hayatı sökükleriyle, yırtıklarıyla yaşamaktan kendini kurtaramayacaktır. Kendisini ilahi müdahaleye kapatan kişi, tek dünyalı, ikiyüzlüdür. Tüm hesabı bu dünya ile sınırlıdır.^[13] Böyle biri, iğneyi kırmış, ipliği koparmış ve terziyi üzmüş kişidir.^[14]

Başıboşluğu özgürlük sayan böyle biri, dünyada var oluşunu para kazanmaya sabitlemiş, para uğruna olmadık yollara başvurmuş, bunu da başarı saymıştır. Para peşinde öylesine koşar ki ahlak ve insaf ardından ona yetişemez olur. Emek harcayarak kazanmayı, alın terini, nasırlı elleri nereden bilsin. Kerameti kendinden bilene,^[15] paylaşmayı anlatabilir misin? Kısa yoldan zengin olma hevesine kapılan, hangi sınırı tanır. “Haram helal ver Allah’ım, senin kulun yer Allah’ım” deyimi böyle birinde karşılık bulur. O, yol almaya bakar. Sadece yol almaya.

Para kazanayım derken paranın kazandığı adam durumuna düştüğünü anlayamaz bile. O artık parayı yöneten değil, paranın yönettiği adamdır. Paraya sahip olan değil, paranın sahip olduğu adamdır. Artık, değeri değil, ederi vardır. Alınır ve satılır. Para karşısında eziktir. Toplum nezdinde küçüktür. Hem her cebe girecek kadar küçüktür.

Ederini tutturan, onu kolayca satın alır. Öyle ya paranın satın alacağı -çöküntüyü/düşüşü/tükenişi gören- kişi omurgasızdır, sahtekârdır. Tek dünyalı ama ikiyüzlüdür. Çapı olmadığı gibi derinliği de yoktur. Sözü hafif, duruşu yamuk, bakışı şaşı, algısı bozuktur. Güven vermeyen biridir. Adam olma merkezinden hayli uzaklaşmıştır. Adam olma merkezinden sapınca fitne ve fesadın faili/öznesi olmuştur. Karada ve denizde fesat çıkanlar^[16] işte bu tayfadandır.

Bu tiplerden çevremizde çok var dediğinizi duyar gibiyim. Bunlar her dönemde olduğu gibi her toplumda da vardır. Menfaati meslek edinmiş, çıkarı putlaştırmış bu pespaye şahıslara karşı teyakkuzda olmak şarttır. Hem de bir murabıt/nöbetçi^[17] gibi. Mümkünse onlarla kesişecek yollara girilmemelidir. Onlarla karşılaşıp da kazanana rastlanılmamıştır. Hatta siz kendi yolunuzda yürürsünüz onlar ahtapot gibi karşınızda biterler. Siz fark edemezsiniz onlar sizi bilirler.

Çıkarı için münasip görmeye dursun, punduna getirir, sizi mutlaka ağına düşürürler. Hem hiç ummadığınız zamanda ve hiç tahmin edemeyeceğiniz noktadan. Sizden faydalandığı sürece, sizin gibisi yoktur. Baş tacı edilirsiniz. Bu durum, çıkarları bitinceye kadar devam eder. Sonra okkalı bir tekme yersiniz.

Düşünce ve davranışlarında ikircikli bir yol tutanlar,^[18] insanlığa zarardan başka ne verirler ki? Pozisyonlarını korumak, yeni pozisyonlar kazanmak için üzerine basmayacakları kutsal yoktur. Çiğner geçerler. Geçtikleri yeri dümdüz ederler. Salt dünyacıdırlar. Her bir şeyi kendi çıkarlarına malzeme yaparlar. Değer nedir bilmezler. Hak nedir, hukuk nedir bilmezler. Yedikçe yerler. Kuranın benzetmesiyle hayvanlar gibi yerler.^[19]

Çıkarın ve menfaatin esiri olmak, insan onuruyla bağdaşmaz. Keşke bunu bir anlayabilse! İnsan cahil olmazsa kendini böyle araya verir mi? İnsan zalim olmazsa kendine böyle kıyar mı? İnsan nankör olmazsa emaneti böyle harcar mı? İnsan zayıf olmazsa maddeye karşı böyle yenik düşer mi? İnsan unutkan olmazsa haktan bu kadar sapar mı? İnsan aceleci olmazsa hiç ahireti dünyaya kurban eder mi?

Oysa İnsan kendi derinliğini ve şerefini keşfetmelidir. Fitne fücur yanını değil takva kanadını^[20] besleyip canlandırmalıdır. Hem çapını hem de haddini bilmelidir. Eşyanın karşısında dimdik, onurlu ve izzetli, Yaradan'ın karşısında iki büklüm, edepli ve iffetli olmalıdır. İşte o zaman önce insan, sonra adam, daha sonrada Müslüman olacaktır.

Bu yazımız için bizi teşvik eden, Fatih Vaizi/Beringen Din görevlisi İbrahim YİĞİT Kardeşime selam olsun.