• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/insanveislam.org/
  • https://twitter.com/insanuislam











Doç. Dr. Durak PUSMAZ
Trakya Üniv. İlahiyat Fak. Em. Öğr. Üyesi
Ramazan Geleneklerimizden: Cer
31/05/2017

Osmanlılar döneminden kalma üç aylara, özellikle Ramazan ayına mahsus geleneklerimizden biri de cer olayı idi.

Arapça bir kelime olup cerra yecurru fiilinin mas-tarı olan cer, sözlükte bir şeyi çekmek, sürüklemek, çekerek götürmek, yedeğe alıp çekmek, arkası sıra sürüklemek, cezp etme, kendine doğru çekme gibi anlamlara gelir. Araplar: “el-kelâm yecurru’l-kelâm” derler ki anlamı, “söz sözü çeker” demektir. Cer ke-limesi, menfaat celbetmek, fayda sağlamak manasına da kullanılmaktadır. Fıkıh kitaplarında zikredilen “ قَرْضٍ جَرَّ نَفْعاً فهو رِباًكُل menfaat sağlayan her borç verme işlemi ribadır.” İfadesindeki ‘cerre’ fiili bu manada kullanılmıştır.

Cer kelimesinin bu sözlük manalarının dışında, Arapçada olmayan, bizim dilimizde kazanmış olduğu bir manası daha vardır ki o da, eskiden medrese talebelerinin üç aylarda özellikle ramazan ayında bir yıllık geçimlerini sağlamak için köy ve kasabalara gidip imamlık ve vaizlik yapmalarına denirdi. Buna “cerre gitme” denirdi. 

M. Salâhî, Kâmûs-i Osmânî isimli eserinde (III, 203) cerre gitme ifadesini şöyle tarif etmektedir:
“Talebe-i ulûmun şuhûr-i selâsede bilâd-i müna-sibe ve kurâ-yı cesîmeye azîmet ve ta’lîm-i âdâb-ı diniye ve icrâ-yı mevâiz-ı lâzimeye sa’yu gayret ederek cem-i erzâk venukûd edişleri demektir.”

Yetişmiş medrese talebeleri gittikleri köy kasaba ve şehirlerde halka vaaz ederler, Kur’an okurlar, okuturlar ve halkın sorularını cevaplandırırlardı. halk da onlara “cer akçesi” veya “zekât” akçesi denilen bir miktar yardımda bulunurdu. Bu uygulama hem halk için hem de medrese talebeleri için çok yararlı olurdu. Bu yararları şöyle sıralayabiliriz:
1- Bu uygulama ile din hizmeti halkın ayağına götürülmüş olurdu. 
2- Medrese talebeleri pratik yapmış, öğrendiklerini uygulama alanı bulmuş olurlardı. 
3- İlim yolcularının temel görevlerinden biri olan irşad görevi yerine getirilmiş olurdu.
4- Medrese ile özellikle İstanbul gibi büyük şehir-lerdeki medreselerle halk arasındaki kaynaşma sağ-lanmış ve aralarındaki kültürel farklılıklar belirli ölçüde giderilmiş olurdu.
5- Ayrıca medrese talebeleri bir yıllık ihtiyaçlarını temin etmiş olurlar böylece kimseye yük olmadan eğitim hayatlarını sürdürürlerdi.

Cer olayı başlangıçta hem halk için hem de med-rese talebeleri için böyle yararlı olmasına rağmen zamanla bozulmuş, medrese mollası yanında bir de cer mollası türemiş, artık cerci ve cerrâr kelimeleri halkın nefretini çekip menfi manada kullanılmaya başlanmış, yeni cerrârlar türemişti. Nitekim Rûhî Bağdâdî bir şiirinde, “Cerrar deyu vermez sana Tanrı selâmın…” ifadesiyle halkın bunlara bakışını belirtmiştir. Cerrar; cer edici, bir şey mukabili ol-maksızın kendine maddi menfaat celbeden, ekseriya her gördüğünü istemekten utanmayan dilenci demektir. 

Osmanlılar zamanında devam eden cerre gitme durum cumhuriyetin ilk yıllarında da devam etmiştir.



901 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

İLİM, KÖLEYİ KRAL MERTEBESİNE YÜKSELTİR - 14/12/2018
İLİM, KÖLEYİ KRAL MERTEBESİNE YÜKSELTİR
KUR’AN’DA KUSUR ARAYANIN HALİ PERİŞAN OLUR - 02/12/2018
KUR’AN’DA KUSUR ARAYANIN HALİ PERİŞAN OLUR
CANLARINI VE MALLARINI CENNET MUKABİLİNDE SATANLAR - 27/11/2018
CANLARINI VE MALLARINI CENNET MUKABİLİNDE SATANLAR
HERKES KENDİ AKLINI BEĞENİR - 17/11/2018
HERKES KENDİ AKLINI BEĞENİR
KÖTÜLÜĞÜ İYİLİKLE SAVMAK - 13/11/2018
KÖTÜLÜĞÜ İYİLİKLE SAVMAK
HZ. EBU BEKİR’İN YÜKSEK ZEKÂSI VE İNCE ANLAYIŞI - 11/11/2018
HZ. EBU BEKİR’İN YÜKSEK ZEKÂSI VE İNCE ANLAYIŞI
BÜTÜN İNSANLAR TAKVA İLE MUHATAP - 09/11/2018
BÜTÜN İNSANLAR TAKVA İLE MUHATAP
MUTTAKİLER CÖMERTTİRLER - 06/10/2018
Muttakiler çok cömert kimselerdir, mallarını Allah yolunda harcamaktan zevk alırlar. Kur’an-ı kerimde onların bu cömertliklerine yer yer atıfta bulunulur. 
ÖYLE YEMİN OLMAZ - 08/06/2018
İslam dini sadece insanlarla Yaratıcı arasındaki münasebetleri tanzim eden bir din değil, aynı zamanda insanların birbirlerine karşı görev ve sorumluluklarının olduğunu belirten, sosyal yönü de olan bir dindir.
 Devamı
Üye Girişi
Aktif Ziyaretçi7
Bugün Toplam456
Toplam Ziyaret4757982
MAKALELER
EĞİTİM SUNUMLARI