• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/insanveislam.org/
  • https://twitter.com/insanuislam











Gabn-i yesîr ve gabn-i fâhiş nedir? Bunların akitlere etkisi ne olur? Gabn-i fâhişle satılan bir maldan elde edilen kazanç helal midir?

Gabn-i yesîr ve gabn-i fâhiş nedir? Bunların akitlere etkisi ne olur?

Gabn-i fâhişle satılan bir maldan elde edilen kazanç helal midir?

 

Bir fıkıh terimi olarak gabn, akitlerde iki bedel arasında değer yönünden farklılık ve dengesizlik ile, satıcı veya müşteri aleyhine meydana gelen aldanmayı ifade eder. Gabn; alış-veriş, kiralama, şirket gibi ivazlı akitlerde söz konusu olur. Fakihler gabnı; gabn-i yesîr (olağan ve basit aldanma) ve gabn-i fâhiş (normalden fazla aldanma) olmak üzere ikiye ayırmışlardır.

Gabn-i yesîr, bedelde önemsiz sayılabilecek, kaçınılması mümkün olmayan ve tabiî karşılanan eksiklik veya fazlalıktır. Bu kadar bir aldatma veya aldanmanın akde etkisi yoktur. Yapılan alım satım akdi geçerlidir.
 
Gabn-i fâhiş; bedelde aşırı, belirgin ve kaçınılması mümkün olan fazlalık veya eksikliktir.
 
Gabn-i fâhiş ve gabn-i yesîrin oranını belirlemede genellikle örf ve âdeti ölçü alınır. Hanefilere göre gabn-i fâhiş konusunda iki farklı ölçü vardır. Bunlar;
 
a. Bir malın, bilirkişilerin tespit ettiği fiyatların alt ve üst sınırları dışında kalan bir fiyatla satılması ya da satın alınmasıdır.
b. Taşınmaz mallarda %20’nin, hayvanlarda %10’un, taşınır mallarda da %5’in üstündeki fazlalık veya eksikliktir (Kâsânî, Bedâiü’s-sanâî, Beyrut, 1986, VI, 30; Mecelle 165. md. ). Mecelle’de de bu görüş benimsenmiştir (Mecelle, . 156 md. ; Ali Haydar, Düreru’l-hukkâm Şerh-u Mecelleti’l-ahkâm, I, 248).
 
Şâfiîlere göre gabn-i fâhiş, bir malın kendi fiyatından daha fazla bir fiyata satılması ya da satın alınması durumunda (Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, Beyrut, ts. , IV, 309) meydana gelir. Mâlikîlere göre ise gabn-i fâhiş, bir malın fiyatında üçte bir veya daha fazla oranda aldanma olması halinde söz konusu olur (İbn Cüzey, el-Kavânînu`l-Fıkhiyye, 230, Dâru’l-Fikr, ts. ).
 
Bilgisizliği ve dikkatsizliği nedeniyle aldatılarak ve istismar edilerek aşırı aldanmaya maruz kalan kişi uğradığı zarardan dolayı akdi feshedebilir. Ancak aldanan tarafın piyasayı bilmesi ve buna rağmen anlaşılan fiyattan malı satın alması veya satması durumunda kasten aldatma olmadığı için, aldanan taraf ister satıcı ister müşteri olsun akdi feshedemez. Yetim malı, vakıf malı ve devlet mallarının gabn-i fâhişle satılmaları halinde ise, kasten aldatma amacı olmasa dahi, bunların haklarının koruması için akit fesh edilir (Kâsânî, Bedâiü’s-sanâî, VI, 27, 56; İbn Âbidîn, Tahbîru`t-Tahrîr, fi İbtâli`l-Kadâ bi`l-Feshi bi`l-Gabni`l-Fâhiş bilâ Tağrîr, Resâilu İbn Âbidîn, Beyrut, ts. , II, 66-72; Mecelle, 356-357 md. ).
 
Gabn-i fâhişle satılan bir maldan elde edilen kazanç; müşteri aldatıldığını anlayamamış ya da satıcı feshe razı olmamışsa satıcının elde ettiği kâr helal olmaz. Müşteri akdi feshetme imkânına sahip olduğu halde fesh etmemiş, akde razı olmuşsa helal olur. Bununla birlikte Müslümanların tamahkârlık gösterip karşısındakinin iyi niyet ya da bilgisizliğinden istifade etmesinin doğru olmayacağı da unutulmamalıdır.
Üye Girişi
Aktif Ziyaretçi16
Bugün Toplam658
Toplam Ziyaret4706949
MAKALELER
EĞİTİM SUNUMLARI