Kişinin yapmış olduğu bağıştan (hibeden) dönmesi caiz midir?

Bağışta bulunulan (kendisine bir şey hibe edilen) kimse o şeyi teslim almadığı müddetçe, bağış yapan kişi bağışından vazgeçebilir (Mevsılî, el-İhtiyâr, III, 395-396). Fakat hibe edilen mal karşı tarafça teslim alınmış ise; hoş görülmemekle (mekruh olmakla) birlikte aşağıda zikredilecek bazı istisnaları dışında, hibe eden, hibesinden dönebilir (Mevsılî, el-İhtiyâr, III, 398-400).

Zira Rasûlüllah (s.a.s.), bir hadisinde hibe edenin hibesini geri alabileceğini (İbn Mâce, Hibât, 6) ifade etmekle birlikte, başka bir hadisinde de hibeden dönmenin hoş bir davranış olmadığını belirtmiştir (Buhârî, Hibe, 30).

Hanefilere göre hibeden dönülemeyecek haller şunlardır:

a. Hibe edilen malda bir artış meydana gelmesi,

b. Hibe eden veya hibe edilenden birinin ölmesi,

c. Hibe edilen malın bağışlananın mülkünden çıkmış olması,

d. Hibe edilen kişi ile hibe eden arasında evlilik ilişkinin bulunması,
e. Hibe edilenin hibe edenin yakın akrabası olması
f. Hibeye karşılık bir bedel alınması

g. Hibe edilen eşyanın helak olması (Mevsılî, el-İhtiyâr, III, 398-399; İbn Nüceym, el-Bahru’r-râik, Beyrut ts. , Dâru’l-ma’rife, VII, 291).

Ancak bazı âlimler, Hz. Peygamber (s.a.s.)’in, kişinin çocuğuna yapmış olduğu bağışın dışında; hibesinden dönemeyeceğini (İbn Mâce, Hibât, 2) ifade eden ve hibeden dönmeyi kusmuğunu geri yutan köpeğin durumuna benzeten hadislerine (Buhârî, Hibe, 30)    dayanarak, yapılan bağıştan dönmenin caiz olmadığını söylemektedirler (Nevevî, Minhâcu’t-Tâlibîn, 325). Hanefîler bu hadisleri kerahete yormuşlardır.