Kulluk, süreklilik gerektiren bilinçlilik halidir. Allahın gözetimi altında olduğu bilinciyle hesabı verilebilir bir hayat yaşama çabasıdır. Onun yüceliği karşısında küçüklüğünü, sınırsızlığı karşısında sınırlılığını, sonsuzluğu karşısında sonlu oluşunu idrak etmektir. Sorumluluk bilincini kuşanarak her şeyden evvel, Allah ne der kaygısıyla hayata tutunma halidir kulluk.

"Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz. Umulur ki, böylece korunmuş olursunuz." (Bakara, 2/21).

Kulluğun amacı, iyi olmak, iyilerle ve iyilerden yana olabilmektir. Bunu elde edebilmek ise Allaha karşı saygılı mahlûkata karşı merhametli olmakla mümkün olacaktır. Her iddia ispat gerektirir. Allaha kullukta büyük bir iddiadır. İspatı ise iman ve Salih ameldir. İman; güven ve eman, amel ise ibadet ve muamelat açılımları ile hayatı adeta sarıp sarmalar. Salih amel ibadetle sınırlandırılamayacak geniş bir alanı kapsar. Öyle ki; özünde meşru olma koşuluyla; meşru bir niyetle, meşru bir usulle ve meşru bir maksatla gerçekleştirilen her iş salih amel hüviyetindedir.

"Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden medet umarız" (Fatiha, 1/5).

"İşte Rabbiniz olan Allah budur. Ondan başka ilah yoktur. Her şeyin yaratıcısı O' dur. O'na kulluk edin. O her şeyin üstünde bir vekildir." (En'am, 6/61).

"Allah'ı bırakıp kendilerine zarar vermeyecek ve yararları dokunmayacak şeylere kulluk ederler ve: "Bunlar Allah katında bizim şefaatçilerimizdir" derler.

Kulluk, insanı mutlak manada özgürleştirir. Allah'a kul olan onun dışındakilere karşı eğilmeden bükülmeden dimdik bir duruş sergiler. Eşya karşısında özgürlüğünü elde edemeyen Allah'a kul olamaz. Kulluk, sanıldığının aksine özgürlük işidir. Kulluk, fıtrata kazınmış temel bir ihtiyaçtır. İnsan bu ihtiyacını mutlaka karşılama yoluna gidecektir. Ya ona, ya da onun dışındakilere... Ona kulluğa rıza göstermeyen onun dışındakilere karşı dik duruş sergileyemez. Allaha kul olmak kula kul olmaktan kurtulmaktır. Allaha kulluk izzetli olmanın öteki adıdır.

"Allah'tan başkasına kulluk etmeyin..." (Bakara, 2/83).

"Tağut'a kulluk etmekten kaçınıp, Allah'a yönelenlere müjde vardır.." (Zümer, 39/17).

"Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım." (Zariyat, 51/56).

"Ey Muhammed! Deki, ibadetiniz olmasa Rabbim size ne diye değer versin?" (Furkan, 25/77).

"Her kim Rabbine kavuşmayı umuyorsa iyi amel (iş) yapsın ve Rabbine ibadette hiçbir şeyi O'na ortak koşmasın." (Kehf, 18/110).

"Sana ölüm gelinceye kadar Rabbine kulluk et." (Hicr, 15/99).

Kuran, Allah'a kul olmanın standartlarını şöyle sıralar.

1. Tevazu sahibi olmak

2. Yumuşak sözlü olmak

3. İbadet ehli olmak

4. Cehenneme girmekten korkmak

5. Harcamalarda ölçülü olmak

6. Şirkin her türünden uzak durmak

7. Haksız yere cana kıymamak

8. Zinaya yaklaşmamak

9. Yalan yere şahitlik yapmamak

10. Nasihate açık olmak

11. Eşinin ve ehlinin Salih/a olmasını arzulamak. (Furkan, 25/63-74).

Sözün sonunu şaire bırakalım;

"Neler kaybetti insan kula kulluk uğruna

Ah bir erebilseydik "kul" olmanın şuuruna." (NFK)